Tag: belonen

Posted on

Dossier Voetjes Geven: Onderschat en Levensgevaarlijk

Hippie als 4-jarige. Met clickertraining begeleid ik hem bij het bekappen. Ik stimuleer een lage hoofdhouding. Zijn aandacht is gericht op de hoefsmid. Hij is mooi kalm en kan op deze manier in alle rust leren.

Ik besef dat deze titel nogal pakkend is en overdreven lijkt. Toch is het waar en dat besef ik, na een gezellig gesprek bij een kopje koffie met mijn hoefsmid afgelopen week, des te meer.  Voetjes geven lijkt zo vanzelfsprekend (paarden kunnen dat toch gewoon?), dat je er misschien geen groot probleem van maakt als je paard er bij het krabben moeite mee heeft of niet altijd mee werkt. Op zulke dagen sla je het misschien over. Volgende keer beter denk je dan. Maar ineens is het weer tijd voor de hoefsmid en wat je voor jezelf voor lief neemt, kan voor de hoefsmid levensgevaarlijk zijn. Dat is oneerlijk naar de hoefsmid en voor je paard ook niet de betere optie. Wat dan wel?

In de afgelopen maanden heeft mijn hoefsmid, een sterke vrouw die keurig werk verricht en goed met de paarden omgaat (anders kwam ze niet bij Hippie in de buurt!), tot twee keer toe botbreuken opgelopen met operaties als gevolg. In beide gevallen paarden die moeite hadden met voetjes geven en eigenaars die er niet helemaal eerlijk over zijn geweest of in ieder geval de risico’s hebben onderschat. Voor de hoefsmid betekent dit niet alleen wekenland niet werken, maar op een gegeven moment ook een verzekering die moeilijk gaat doen. Los van het feit dat iemand ook een zodanig verkeerde klap kan krijgen, dat werken er misschien wel helemaal niet meer in zit.  Gelukkig is het met mijn hoefsmid ‘goed’ afgelopen uiteindelijk.

De paarden in dit verhaal ondervinden er ook nadelen van. Hun gevaarlijke gedrag dat vermoedelijk uit angst voortkomt, is wederom bekrachtigd, met het risico dat dit geconditioneerde angst wordt. Alle redenen dus om dit soort situaties te voorkomen en anders alsnog op een deskundige manier op te lossen.

Voetjes makkelijk oppakken, laat staan bekappen of beslaan, is alles behalve vanzelfsprekend. Je hoeft je dus absoluut niet te schamen als je dit ‘nog steeds niet’ voor elkaar hebt bij je paard. Er zijn veel factoren die mee spelen.

Een Roofdier Grijpt Vaak de Paardenbenen
Neem nu de eerste factor. Een roofdier zal in veel gevallen proberen het paard uit te schakelen door het bij een van de benen te pakken. En dit gaat al miljoenen jaren zo. We hebben het uiterlijk van een paard wel kunnen veranderen, maar het gedrag is nauwelijks veranderd. Een paard reageert in eerste instantie nog steeds op factoren die gelijk zijn aan of voelen als een risico dat al miljoenen jaren een risico is geweest. Pak je een paardenbeen vast? Dan is de kans heel groot dat dit ‘programma’ in het brein direct getriggerd wordt. Natuurlijk kun je dit goed trainen, maar dan moet je dat wel doen ; )

This slideshow requires JavaScript.

Balans
De tweede niet te onderschatten factor is de balans van een paard. Een jong paard heeft vaak helemaal nog geen goede balans. Een paard met pijn, stijfheid in het lichaam, kreupelheid, blessures en dergelijke mist ook balans en soms maakt dit het lastig om goed voetjes te kunnen geven. Een paard kan zijn best doen, maar kan ook in paniek raken met alle gevolgen van dien. Een paard met gebrek aan balans, is bang om te vallen. Vallen maakt een paard kwetsbaar voor roofdieren.
Het is dus belangrijk om balans te trainen en ook om vertrouwen in het eigen lijf te trainen. Zelfs als de balans dan nog niet perfect is, kom je toch een heel eind. Zo heb ik een eigenaresse geholpen met een paard dat echt een heel moeilijk lijf had. Dit paard moest vaak tegen een muur gezet worden om zijn balans te kunnen houden bij de hoefsmid. En vermoedelijk door pijn in de rug, had dit paard echt moeite met het optillen van de achterbenen. Hij had er ook geen vertrouwen in en probeerde daar dan ook onder uit te komen. Met clickertraining hebben we het vertrouwen terug gekregen en met bepaalde balansoefeningen en spierversterkende oefeningen, hebben we de balans in zoverre terug gekregen, dat hij al heel snel rondom bekapt kon worden en hij daarin ook zelf meewerkte.

Het toonbeeld van balans, een favoriet van me Manolo Mendez.  https://www.manolomendezdressage.com/

Training
Zo zijn er nog veel meer factoren natuurlijk. Hippie is afgelopen week weer een keer in de longeerkraal bekapt omdat er ‘te veel gebeurde’ op onze pensionstalling. Hij had er spanning van en was daardoor niet geconcentreerd. Gelukkig hebben zijn hoefsmid en ik geduld met hem en heb ik hem vanaf dag 1 geleerd dat als we wat in de longeerkraal doen, hij volkomen veilig is. Natuurlijk is het bekappen gelukt en het een veilige situatie gebleven voor ons. Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend, maar eigenlijk is het heel bijzonder wat wij allemaal met paarden kunnen doen. Maar nogmaals 🙂 je moet het wel trainen. Je moet wel nagaan waarom iets niet lukt en wat je paard nodig heeft om het wel te kunnen. En begin ook op tijd, voor het een probleem kan worden. Zo kun je het voor je paard en voor jezelf een prettige ervaring maken.

5 tips bij voetjes leren geven
Dit is geen volledige lijst met tips. Ieder paard heeft natuurlijk een speciaal afgestemd programma nodig, afhankelijk van wat zijn situatie is. Ook is dit niet bedoeld als perfecte volgorde. Ik wil je met deze tips vooral voorzien van een aantal aandachtspunten. En je ziet aan dit lijstje zelfs al hoe breed het probleem en de oplossing kunnen zijn.
1. kies een omgeving waar het paard zich kan ontspannen (eventueel met zijn maatje in de buurt.
2. heeft je paard nog te veel angst? Zorg voor een beschermende afrastering tussen jou en je paard zodat je niet geraakt kan worden als je paard paniekt.
3. Gebruik eerst een verlengstuk met een zacht einde eraan (bijvoorbeeld een target stick met een zachte bal of een bandage erom heen gewikkeld) en ga hiermee stap voor stap de benen langs. Wees de angstreactie voor en beloon iedere zichtbare ontspanning. Alleen al het aanraken van de benen, kan voor paarden lastig zijn.
4. gebruik clickertraining om ieder stapje in de goede richting te belonen. Zo bevorder je het vertrouwen van je paard en het plezier in de oefening. De aanmaak van dopamine en serotonine in het brein maken het leren makkelijker. Alle 7 posities van het geheugen zijn beschikbaar om te leren omdat er geen een voor het verwerken van stress wordt gebruikt!
5. verbeter de balans door het paard over balkjes te laten lopen. Zo worden zelfs de kleinste houdingsspieren zoals de ‘soleus’ getraind. Dit is een minispier in de achterbenen die vooral een proprioceptische functie heeft.

Ik hoop dat je inziet hoe kwetsbaar en hoe belangrijk dit proces is. En ook dat je ziet dat je dit met de juiste aandacht, begeleiding en veiligheid wel voor elkaar kunt krijgen.

Hartelijke groet,
Merel Burggraaf

Posted on

Plezier als Oplossing voor Afgesloten Paarden

This slideshow requires JavaScript.

Beelden zeggen meer dan 1000 woorden, dus begin ik graag met een, helaas vrij schokkend, beeld van hoe slecht Hip het had voor hij bij mij kwam (en ook wat plaatjes die hoop geven). En tegelijk wil ik hiermee zijn stem zijn en laten zien hoe je een compleet afgesloten paard dat zichtbaar pijn lijdt, volledig kunt omvormen naar een open en blij paard. Het geval van Hip staat zeker niet op zichzelf. In min of meerdere mate kom ik dit dagelijks tegen, onder andere in readings en healings die ik doe voor paarden of wanneer ik zie dat paard en eigenaar proberen toenadering te zoeken tot elkaar en daar niet helemaal in slagen. Er is echter een mooi lichtje aan de horizon dat voor iedereen bereikbaar is 🙂

Waarom Sluit een Paard zich af?
Laat ik beginnen met dat ik zeker weet dat de meeste paardeneigenaren het allerbeste willen voor hun paard. Wat het lastig maakt is ten eerste de historie van het paard. Zodra een veulen geboren wordt, maakt het van alles mee en al die ervaringen vormen het paard en zijn brein. Op dat brein kom ik later terug omdat hier ook je oplossing ligt. Het tweede waar wij allemaal als paardeneigenaar mee te maken krijgen, is de misinformatie over paarden die de paardenwereld doordrenkt en zonder pardon voor waar wordt aangenomen. Geloof me, ook ik ben hier vol in meegegaan! Jij als paardeneigenaar hoeft het dus helemaal niet zo slecht bedoeld te hebben, maar het paard beleeft de trainingsmethoden, communicatie of andere vormen van management wél als pijnlijk of negatief. Het paard raakt gefrustreerd en sluit zichzelf op enig moment af.

Je Hart en de Wetenschap
Toen Hip arriveerde had ik geen idee hoe alles zou gaan lopen. Een getraumatiseerd jong paard kopen is een risico natuurlijk. Mijn oplossing was om mijn hart wagenwijd open te houden en me bij alles af te vragen wat het beste is voor paarden en in het bijzonder Hip. Alles wat voorbij kwam, info op internet, adviezen van stalgenoten en pensioneigenaren, ideeën van trainers, alles werd door mij kritisch nagevoeld en beoordeeld en dus niet zomaar uitgevoerd. Soms merkte ik dat mijn ego last had van het opzij zetten van bijvoorbeeld bepaalde trainingsmethoden. Ze leken me zo gaaf en ze lijken zo goed te werken… De eerste periode dat ik Hip had, heb ik hem vooral bij laten komen, zelf healings gegeven, goede voeding gegeven en door onder ander een Osteopaat laten behandelen. In die periode heb ik me georiënteerd op wat de wetenschap zegt over het paardenbrein en begon ik mijn opleiding als Equine Behaviourist, oftewel Paardengedragsdeskundige. Zo kwam ik uit bij hele mooie manieren om Hip weer blij en open te laten worden.

Het Paardenbrein
Kort door de bocht kun je zeggen dat het brein de omgeving waarneemt en dat het op basis daarvan hormonen afscheidt (of laat afscheiden door bepaalde hormoonklieren) en die hormonen bepalen vervolgens het gedrag dat het paard laat zien. Een situatie die stress oplevert heeft andere hormonen en gedrag tot gevolg, dan een situatie die plezierig is.
Een paard kan kalm lijken als gevolg van je gekozen trainingsmethode en ook kan er dus veel verschil zijn met hoe je paard zich voorheen gedroeg. Daardoor lijkt de methode enorm goed te werken. In feite als je wil dat je paard zich ‘gedraagt’ en kalm is, dan werkt de methode en is je doel bereikt. Maar als je gaat kijken wat er ín het paard gebeurt, dan wordt het een welzijnskwestie en een vraagstuk over geluk. Kalmte en gehoorzaamheid wordt heel vaak verward met ‘conditioned suppression’, letterlijk vertaald als ‘geconditioneerde (oftewel getrainde) onderdrukking‘. Dit betekent dat het paard bepaald gedrag niet meer laat zien, maar niet omdat hij of zij zelf de keuze heeft gemaakt en de stress die het paard van binnen wél voelt wordt ook niet getoond. De misvatting wordt versterkt door het feit dat deze paarden een ‘goede band’ lijken te hebben met hun eigenaar. Ze volgen de eigenaar overal, blijven dichtbij of keren zich naar hun mens in de round pen. Wat je hier werkelijk ziet is ‘frozen watchfulness’. Het paard is continu bezig met zijn eigenaar in de gaten houden, een vorm van hyper vigilance (vergrootte waakzaamheid).  Hoe kun je dit veranderen naar een echte band?

Equine Awareness Centre Merel Burggraaf paardengedrag gedragsdeskundige voor paarden paardnemedium
Wat een verschil!

Met Plezier de Hormonen en de Band Positief Beïnvloeden
Ik kan nog heel diep ingaan op wat er ín het paard gebeurt tijdens trainingsmethoden die het paard als negatief ervaart en je met termen als HPA-as, catecholamine cascade en neurotransmitters om de oren slaan. Wat ik echter belangrijker vind, is dat je hopelijk een idee hebt dat iedere trainingsmethode en omgang met je paard bepaalde gevolgen heeft. Het brein is ‘plastisch’, dat wil zeggen dat het vormbaar en veranderbaar is. En op die kneedbaarheid of plasticiteit zet ik altijd in als ik paarden train en help om gedrag ten goede te veranderen.

Alles wat plezierig is heeft een positieve uitwerking op het brein. Zelfs na een jarenlange training of omgang die onplezierig is geweest, kun je het brein en dus het geluk van je paard veranderen. De breinpaden die ontstaan zijn in de voormalige manier van trainen die doven uit als ze niet meer worden gebruikt. En de nieuwe breinpaden (met bijbehorende hormonen) die ontstaan door de positieve manier van trainen en benaderen worden met iedere herhaling ervan sterker. Chronische stress verdwijnt en plezier en geluk komen ervoor in de plaats. Ook heeft dit een positieve invloed op de gezondheid want stresshormonen hebben een slechte invloed op het immuunsysteem. Paarden met stress hebben een verminderde weerstand.

Ik werk vanuit het RAIT principe van Karen Pryor, bekend van het trainen van Dolfijnen:
R = Reinforce Wanted Behaviour oftewel bekrachtig/beloon het gedrag dat je wenst.
A = Avoid Unwanted Behaviour, maak de kans klein dat je paard een ‘fout’ kan maken.
I = Ignore Unwanted Behaviour, negeer ongewenst gedrag indien dit verantwoord is.
T = Train Wanted Behaviour, train concreet het gedrag dat je wenst.

Een van de belangrijkste of meest opvallende aspecten van mijn manier van trainen is belonen (hoewel ik nog veel meer doe dan dat). Het paard belonen heeft hetzelfde effect als wanneer jij voor je werk betaald krijgt, van een vriend een cadeautje krijgt of een compliment krijgt. Je wordt er blij van en je hebt al zin in de volgende keer. In het brein worden de hormonen dopamine en serotonine aangemaakt, gelukshormonen. Clickertraining, targettraining en een paard keuzevrijheid geven wanneer dit mogelijk is zijn allemaal erg bevorderlijk voor het welzijn en de band met je paard. En dan heb je ook nog manieren om de lichaamshouding van je paard zodanig te veranderen dat je hiermee ook nog het brein positief beïnvloed. Hierover schreef ik eerder deze blogpost! Er is dus genoeg wat jij kunt doen om je paard blij te maken en een echte vriendschap met je paard te vormen. Het paard zal eindelijk écht gaan openen en reken maar dat je het verschil zult merken 🙂 net zoals je paard dat zal merken.

Heb je graag hulp bij deze verandering? Benader me gerust voor informatie of een afspraak.

Hartelijke goet,
Merel Burggraaf
NAC Equine Behaviourist Level I
Paardengedragsdeskundige – Healer en Medium voor Paarden – Paardenportretten