Ik besef dat deze titel nogal pakkend is en overdreven lijkt. Toch is het waar en dat besef ik, na een gezellig gesprek bij een kopje koffie met mijn hoefsmid afgelopen week, des te meer. Voetjes geven lijkt zo vanzelfsprekend (paarden kunnen dat toch gewoon?), dat je er misschien geen groot probleem van maakt als je paard er bij het krabben moeite mee heeft of niet altijd mee werkt. Op zulke dagen sla je het misschien over. Volgende keer beter denk je dan. Maar ineens is het weer tijd voor de hoefsmid en wat je voor jezelf voor lief neemt, kan voor de hoefsmid levensgevaarlijk zijn. Dat is oneerlijk naar de hoefsmid en voor je paard ook niet de betere optie. Wat dan wel?
In de afgelopen maanden heeft mijn hoefsmid, een sterke vrouw die keurig werk verricht en goed met de paarden omgaat (anders kwam ze niet bij Hippie in de buurt!), tot twee keer toe botbreuken opgelopen met operaties als gevolg. In beide gevallen paarden die moeite hadden met voetjes geven en eigenaars die er niet helemaal eerlijk over zijn geweest of in ieder geval de risico’s hebben onderschat. Voor de hoefsmid betekent dit niet alleen wekenland niet werken, maar op een gegeven moment ook een verzekering die moeilijk gaat doen. Los van het feit dat iemand ook een zodanig verkeerde klap kan krijgen, dat werken er misschien wel helemaal niet meer in zit. Gelukkig is het met mijn hoefsmid ‘goed’ afgelopen uiteindelijk.
De paarden in dit verhaal ondervinden er ook nadelen van. Hun gevaarlijke gedrag dat vermoedelijk uit angst voortkomt, is wederom bekrachtigd, met het risico dat dit geconditioneerde angst wordt. Alle redenen dus om dit soort situaties te voorkomen en anders alsnog op een deskundige manier op te lossen.
Voetjes makkelijk oppakken, laat staan bekappen of beslaan, is alles behalve vanzelfsprekend. Je hoeft je dus absoluut niet te schamen als je dit ‘nog steeds niet’ voor elkaar hebt bij je paard. Er zijn veel factoren die mee spelen.
Een Roofdier Grijpt Vaak de Paardenbenen
Neem nu de eerste factor. Een roofdier zal in veel gevallen proberen het paard uit te schakelen door het bij een van de benen te pakken. En dit gaat al miljoenen jaren zo. We hebben het uiterlijk van een paard wel kunnen veranderen, maar het gedrag is nauwelijks veranderd. Een paard reageert in eerste instantie nog steeds op factoren die gelijk zijn aan of voelen als een risico dat al miljoenen jaren een risico is geweest. Pak je een paardenbeen vast? Dan is de kans heel groot dat dit ‘programma’ in het brein direct getriggerd wordt. Natuurlijk kun je dit goed trainen, maar dan moet je dat wel doen ; )
Balans
De tweede niet te onderschatten factor is de balans van een paard. Een jong paard heeft vaak helemaal nog geen goede balans. Een paard met pijn, stijfheid in het lichaam, kreupelheid, blessures en dergelijke mist ook balans en soms maakt dit het lastig om goed voetjes te kunnen geven. Een paard kan zijn best doen, maar kan ook in paniek raken met alle gevolgen van dien. Een paard met gebrek aan balans, is bang om te vallen. Vallen maakt een paard kwetsbaar voor roofdieren.
Het is dus belangrijk om balans te trainen en ook om vertrouwen in het eigen lijf te trainen. Zelfs als de balans dan nog niet perfect is, kom je toch een heel eind. Zo heb ik een eigenaresse geholpen met een paard dat echt een heel moeilijk lijf had. Dit paard moest vaak tegen een muur gezet worden om zijn balans te kunnen houden bij de hoefsmid. En vermoedelijk door pijn in de rug, had dit paard echt moeite met het optillen van de achterbenen. Hij had er ook geen vertrouwen in en probeerde daar dan ook onder uit te komen. Met clickertraining hebben we het vertrouwen terug gekregen en met bepaalde balansoefeningen en spierversterkende oefeningen, hebben we de balans in zoverre terug gekregen, dat hij al heel snel rondom bekapt kon worden en hij daarin ook zelf meewerkte.
Training
Zo zijn er nog veel meer factoren natuurlijk. Hippie is afgelopen week weer een keer in de longeerkraal bekapt omdat er ‘te veel gebeurde’ op onze pensionstalling. Hij had er spanning van en was daardoor niet geconcentreerd. Gelukkig hebben zijn hoefsmid en ik geduld met hem en heb ik hem vanaf dag 1 geleerd dat als we wat in de longeerkraal doen, hij volkomen veilig is. Natuurlijk is het bekappen gelukt en het een veilige situatie gebleven voor ons. Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend, maar eigenlijk is het heel bijzonder wat wij allemaal met paarden kunnen doen. Maar nogmaals 🙂 je moet het wel trainen. Je moet wel nagaan waarom iets niet lukt en wat je paard nodig heeft om het wel te kunnen. En begin ook op tijd, voor het een probleem kan worden. Zo kun je het voor je paard en voor jezelf een prettige ervaring maken.
5 tips bij voetjes leren geven
Dit is geen volledige lijst met tips. Ieder paard heeft natuurlijk een speciaal afgestemd programma nodig, afhankelijk van wat zijn situatie is. Ook is dit niet bedoeld als perfecte volgorde. Ik wil je met deze tips vooral voorzien van een aantal aandachtspunten. En je ziet aan dit lijstje zelfs al hoe breed het probleem en de oplossing kunnen zijn.
1. kies een omgeving waar het paard zich kan ontspannen (eventueel met zijn maatje in de buurt.
2. heeft je paard nog te veel angst? Zorg voor een beschermende afrastering tussen jou en je paard zodat je niet geraakt kan worden als je paard paniekt.
3. Gebruik eerst een verlengstuk met een zacht einde eraan (bijvoorbeeld een target stick met een zachte bal of een bandage erom heen gewikkeld) en ga hiermee stap voor stap de benen langs. Wees de angstreactie voor en beloon iedere zichtbare ontspanning. Alleen al het aanraken van de benen, kan voor paarden lastig zijn.
4. gebruik clickertraining om ieder stapje in de goede richting te belonen. Zo bevorder je het vertrouwen van je paard en het plezier in de oefening. De aanmaak van dopamine en serotonine in het brein maken het leren makkelijker. Alle 7 posities van het geheugen zijn beschikbaar om te leren omdat er geen een voor het verwerken van stress wordt gebruikt!
5. verbeter de balans door het paard over balkjes te laten lopen. Zo worden zelfs de kleinste houdingsspieren zoals de ‘soleus’ getraind. Dit is een minispier in de achterbenen die vooral een proprioceptische functie heeft.
Ik hoop dat je inziet hoe kwetsbaar en hoe belangrijk dit proces is. En ook dat je ziet dat je dit met de juiste aandacht, begeleiding en veiligheid wel voor elkaar kunt krijgen.
Hartelijke groet,
Merel Burggraaf
