Moet je ook altijd zo lachen als je een hond ziet rennen in zijn slaap? John en ik kunnen daar enorm van genieten bij onze Whippet Olaf. Iets minder bekend is dat ook paarden hetzelfde gedrag vertonen! In mijn vorige blogpost vertelde ik allerlei interessante feiten over slaap en in deze vlog zie je hoe Hippach droomt en over vlaktes loopt, met dank aan een lieve attente stalgenoot die de kans nam om dit te filmen! Aangezien REM slaap super belangrijk is en veel paarden niet in de gelegenheid zijn om dit te bereiken, was ik natuurlijk enorm blij dat ik zag dat Hip hier lekker van kon genieten, naast zijn Eddie.
Hippach in REM-slaap. Zijn pair-bond waakt over hem een belangrijke voorwaarde om REM-slaap te bereiken.
Eigenlijk is het best wel grappig. Hip is een prachtig dressuurpaard, hij kan mooi bewegen, heeft een lief koppie en er zijn genoeg gedragingen die prachtig zijn om te zien bij hem. En toch vind ik slaap een van de mooiste gedragingen, of misschien wel het mooiste gedrag, om te zien. Hoe kan iets wat zo saai is, zo mooi zijn?
Slaap is, net als voor ons, ook voor paarden ontzettend belangrijk en wordt helaas wat ondergewaardeerd. Het is zelfs zo dat erg veel paarden slaaptekort hebben. Ik was dan ook intens gelukkig toen ik van een stalgenootje een filmpje kreeg van Hippach die midden in een REM-slaap was. Maar hoe zit dat nu precies met slaap bij paarden?
Paardenslaapjes
Wat de meeste mensen wel weten is dat paarden staand slapen. Er zijn echter verschillende vormen van slaap en bij paarden is iets bijzonders aan de hand. Paarden hebben een polygefaseerde slaap binnen een circadiaans ritme (een ander woord voor slaap-waakritme of 24-uursritme). Polygefaseerd wil zeggen dat de slaap van het paard een aantal verschillende fasen omvat.
Binnen 24 uur slapen paarden tot 3,5 a 4 uur per dag. Globaal gezien is het grootste deel hiervan non-REM slaap. Dit is nodig om het lichaam op te laden en te herstellen. Slechts 5 minuten per dag heeft een paard REM-slaap. Dit is de slaapfase waarin het brein herstelt, indrukken worden verwerkt en al het geleerde wordt verwerkt.
De volgende stadia zijn interessant en te herkennen als je naar je paard kijkt Fase 1
De lichtste vorm van slaap. Dit is een overgang tussen waak en slaap. Je paard is suffig, laat het hoofd zakken en sluit en opent de ogen. Meestal zie de meer paarden tegelijk in dit stadium. Fase 2
Het brein zorgt er, met electrische activiteit, in deze fase voor dat het paard blijft slapen en dus niet telkens de ogen opent tussendoor. Fase 3 (de eerste fase die onder Short Wave Sleep valt)
Het paard valt dieper in slaap, het kan zelfs snurken en het lichaam stopt met bewegen. Fase 4 (de tweede fase die onder Short Wave Sleep valt)
Diepe slaap, die niet erg zichtbaar is ten opzichte van fase 3, maar die vooral gemeten is aan de hand van de breinactiviteit. Fase 5
Dit is de REM-slaap. Het paard ligt en het lichaam is helemaal ontspannen. Er is geen spierspanning, maar wat je wel kunt zien is ‘rapid eye movement’ waar de afkorting REM vandaan komt. Het brein is tijdens deze slaap actief. Het lichaam rust en het brein verwerkt van alles. Met metingen is aangetoond dat het zeer aannemelijk is dat paarden dromen net als mensen. Paarden vertonen dan namelijk vergelijkbare hersenactiviteit. Je kunt ook andere dingen zien tijdens de REM-slaap, namelijk het bewegen van de benen alsof ze lopen en beweging van de oren e.d. Ook snurken en hinniken komt voor. Dit gedrag kennen we vooral van honden, maar paarden doen dit dus ook.
Fase 3 en 4 zijn de Slow Wave Sleep en duurt per dag ongeveer 2 uur van de bovengenoemde 3,5 à 4 uur. De REM-slaap duurt dus maar 5 minuten per dag, maar is tegelijkertijd misschien wel de belangrijkste vorm van slaap.
Waarom is slaap nou eigenlijk zo belangrijk?
Eerst de voor de hand liggende redenen… Ten eerste is slaap een reactie op vermoeidheid en op omgevingsveranderingen zoals donker en licht. Een andere reden is REM-slaap. REM-slaap is de tijd die een paard (en ook de mens en andere dieren) nodig hebben om gevoelig te blijven voor stimuli uit de omgeving. Concreter gezegd helpt het paarden om oplettender te kunnen zijn, dus meer alert voor gevaren uit de omgeving en dus adequater te kunnen reageren op roofdieren. Een andere reden die heel interessant is, is dat tijdens de REM-slaap alle ervaringen van de dag worden opgeslagen en de onbelangrijke worden verwijderd (onnodige info neemt anders plek in). Het is ook van groot belang om de verschillen te kunnen opslaan in geleerde voorvallen en instinctieve gedragingen.
Er wordt dus tijdens slaap erg veel verwerkt en het is dan ook een zeer actief proces. Short Wave Sleep is nodig om het lichaam te herstellen en REM slaap is nodig om het brein (alle indrukken, emoties, ervaringen, instincten en alles wat geleerd is) te herstellen.
Wat betekent dit voor training?
REM-slaap is van essentieel belang voor een paard om stress te verwerken (denk aan training, reizen in een trailer etc). Er worden ook allerlei neurotransmitters en hormonen aangemaakt. Stressvolle situaties en het houden van paarden in een stal beïnvloeden bijvoorbeeld de serotonine aanmaak en beïnvloeden daarmee de slaap omdat serotonine betrokken is bij een goede slaap. Een tekort aan serotonine en slaaptekort hebben depressie tot gevolg. Met als gevolg dat een paard zich niet erg gelukkig voelt en ook humeurig kan zijn. In ergere gevallen heeft het gedragsproblemen en agressie tot gevolg.
Slaap is dus ook absoluut een welzijnsvraagstuk. Erg veel paarden komen helaas niet toe aan REM-slaap, krijgen slaaptekort en kan gedragsproblemen veroorzaken. Jij weet vast hoe het voelt om slaaptekort te hebben en hoe rottig dat is. Voor een paard is dit niet anders. Slaap is dan ook altijd een van de vele dingen waar ik me op focus tijdens een gedragsconsult. Met wat aanpassingen kun je de slaap van je paard positief beïnvloeden.
Jonge Hippie, weer lekker uitgerust.
Het leuke filmpje van Hippach zijn REM-slaap is zo’n genot, dat ik het binnenkort met je zal delen.
Neem gerust contact met me op als je hulp wil met je paard.
Hartelijke groet,
Merel Burggraaf
NAC Equine Behaviourst Level I
Medium voor Paarden
Paardenportretten
