Beelden zeggen meer dan 1000 woorden, dus begin ik graag met een, helaas vrij schokkend, beeld van hoe slecht Hip het had voor hij bij mij kwam (en ook wat plaatjes die hoop geven). En tegelijk wil ik hiermee zijn stem zijn en laten zien hoe je een compleet afgesloten paard dat zichtbaar pijn lijdt, volledig kunt omvormen naar een open en blij paard. Het geval van Hip staat zeker niet op zichzelf. In min of meerdere mate kom ik dit dagelijks tegen, onder andere in readings en healings die ik doe voor paarden of wanneer ik zie dat paard en eigenaar proberen toenadering te zoeken tot elkaar en daar niet helemaal in slagen. Er is echter een mooi lichtje aan de horizon dat voor iedereen bereikbaar is 🙂
Waarom Sluit een Paard zich af?
Laat ik beginnen met dat ik zeker weet dat de meeste paardeneigenaren het allerbeste willen voor hun paard. Wat het lastig maakt is ten eerste de historie van het paard. Zodra een veulen geboren wordt, maakt het van alles mee en al die ervaringen vormen het paard en zijn brein. Op dat brein kom ik later terug omdat hier ook je oplossing ligt. Het tweede waar wij allemaal als paardeneigenaar mee te maken krijgen, is de misinformatie over paarden die de paardenwereld doordrenkt en zonder pardon voor waar wordt aangenomen. Geloof me, ook ik ben hier vol in meegegaan! Jij als paardeneigenaar hoeft het dus helemaal niet zo slecht bedoeld te hebben, maar het paard beleeft de trainingsmethoden, communicatie of andere vormen van management wél als pijnlijk of negatief. Het paard raakt gefrustreerd en sluit zichzelf op enig moment af.
Je Hart en de Wetenschap
Toen Hip arriveerde had ik geen idee hoe alles zou gaan lopen. Een getraumatiseerd jong paard kopen is een risico natuurlijk. Mijn oplossing was om mijn hart wagenwijd open te houden en me bij alles af te vragen wat het beste is voor paarden en in het bijzonder Hip. Alles wat voorbij kwam, info op internet, adviezen van stalgenoten en pensioneigenaren, ideeën van trainers, alles werd door mij kritisch nagevoeld en beoordeeld en dus niet zomaar uitgevoerd. Soms merkte ik dat mijn ego last had van het opzij zetten van bijvoorbeeld bepaalde trainingsmethoden. Ze leken me zo gaaf en ze lijken zo goed te werken… De eerste periode dat ik Hip had, heb ik hem vooral bij laten komen, zelf healings gegeven, goede voeding gegeven en door onder ander een Osteopaat laten behandelen. In die periode heb ik me georiënteerd op wat de wetenschap zegt over het paardenbrein en begon ik mijn opleiding als Equine Behaviourist, oftewel Paardengedragsdeskundige. Zo kwam ik uit bij hele mooie manieren om Hip weer blij en open te laten worden.
Het Paardenbrein
Kort door de bocht kun je zeggen dat het brein de omgeving waarneemt en dat het op basis daarvan hormonen afscheidt (of laat afscheiden door bepaalde hormoonklieren) en die hormonen bepalen vervolgens het gedrag dat het paard laat zien. Een situatie die stress oplevert heeft andere hormonen en gedrag tot gevolg, dan een situatie die plezierig is.
Een paard kan kalm lijken als gevolg van je gekozen trainingsmethode en ook kan er dus veel verschil zijn met hoe je paard zich voorheen gedroeg. Daardoor lijkt de methode enorm goed te werken. In feite als je wil dat je paard zich ‘gedraagt’ en kalm is, dan werkt de methode en is je doel bereikt. Maar als je gaat kijken wat er Ãn het paard gebeurt, dan wordt het een welzijnskwestie en een vraagstuk over geluk. Kalmte en gehoorzaamheid wordt heel vaak verward met ‘conditioned suppression’, letterlijk vertaald als ‘geconditioneerde (oftewel getrainde) onderdrukking‘. Dit betekent dat het paard bepaald gedrag niet meer laat zien, maar niet omdat hij of zij zelf de keuze heeft gemaakt en de stress die het paard van binnen wél voelt wordt ook niet getoond. De misvatting wordt versterkt door het feit dat deze paarden een ‘goede band’ lijken te hebben met hun eigenaar. Ze volgen de eigenaar overal, blijven dichtbij of keren zich naar hun mens in de round pen. Wat je hier werkelijk ziet is ‘frozen watchfulness’. Het paard is continu bezig met zijn eigenaar in de gaten houden, een vorm van hyper vigilance (vergrootte waakzaamheid). Hoe kun je dit veranderen naar een echte band?
Met Plezier de Hormonen en de Band Positief Beïnvloeden
Ik kan nog heel diep ingaan op wat er Ãn het paard gebeurt tijdens trainingsmethoden die het paard als negatief ervaart en je met termen als HPA-as, catecholamine cascade en neurotransmitters om de oren slaan. Wat ik echter belangrijker vind, is dat je hopelijk een idee hebt dat iedere trainingsmethode en omgang met je paard bepaalde gevolgen heeft. Het brein is ‘plastisch’, dat wil zeggen dat het vormbaar en veranderbaar is. En op die kneedbaarheid of plasticiteit zet ik altijd in als ik paarden train en help om gedrag ten goede te veranderen.
Alles wat plezierig is heeft een positieve uitwerking op het brein. Zelfs na een jarenlange training of omgang die onplezierig is geweest, kun je het brein en dus het geluk van je paard veranderen. De breinpaden die ontstaan zijn in de voormalige manier van trainen die doven uit als ze niet meer worden gebruikt. En de nieuwe breinpaden (met bijbehorende hormonen) die ontstaan door de positieve manier van trainen en benaderen worden met iedere herhaling ervan sterker. Chronische stress verdwijnt en plezier en geluk komen ervoor in de plaats. Ook heeft dit een positieve invloed op de gezondheid want stresshormonen hebben een slechte invloed op het immuunsysteem. Paarden met stress hebben een verminderde weerstand.
Ik werk vanuit het RAIT principe van Karen Pryor, bekend van het trainen van Dolfijnen:
R = Reinforce Wanted Behaviour oftewel bekrachtig/beloon het gedrag dat je wenst.
A = Avoid Unwanted Behaviour, maak de kans klein dat je paard een ‘fout’ kan maken.
I = Ignore Unwanted Behaviour, negeer ongewenst gedrag indien dit verantwoord is.
T = Train Wanted Behaviour, train concreet het gedrag dat je wenst.
Een van de belangrijkste of meest opvallende aspecten van mijn manier van trainen is belonen (hoewel ik nog veel meer doe dan dat). Het paard belonen heeft hetzelfde effect als wanneer jij voor je werk betaald krijgt, van een vriend een cadeautje krijgt of een compliment krijgt. Je wordt er blij van en je hebt al zin in de volgende keer. In het brein worden de hormonen dopamine en serotonine aangemaakt, gelukshormonen. Clickertraining, targettraining en een paard keuzevrijheid geven wanneer dit mogelijk is zijn allemaal erg bevorderlijk voor het welzijn en de band met je paard. En dan heb je ook nog manieren om de lichaamshouding van je paard zodanig te veranderen dat je hiermee ook nog het brein positief beïnvloed. Hierover schreef ik eerder deze blogpost! Er is dus genoeg wat jij kunt doen om je paard blij te maken en een echte vriendschap met je paard te vormen. Het paard zal eindelijk écht gaan openen en reken maar dat je het verschil zult merken 🙂 net zoals je paard dat zal merken.
Heb je graag hulp bij deze verandering? Benader me gerust voor informatie of een afspraak.
Hartelijke goet,
Merel Burggraaf
NAC Equine Behaviourist Level I
Paardengedragsdeskundige – Healer en Medium voor Paarden – Paardenportretten
